W II edycji konkursu dla nauczycieli akademickich na minigranty w POB Digi World w ramach programu strategicznego Inicjatywa Doskonałości w Uniwersytecie Jagiellońskim dr Mateusz Kolaszyński uzyskał dofinansowanie projektu pt. „Sejmowa Komisja ds. Służb Specjalnych – kontrola czy legitymizacja działalności tajnych służb w czasach inwigilacji”.
Wyróżnione badania skupiają się na kluczowej instytucji w systemie kontroli nad służbami specjalnymi w Polsce – sejmowej Komisji ds. Służb Specjalnych i będą próbą odpowiedzi na pytanie o rzeczywistą rolę tej instytucji. Autorzy projektu zakładają, że komisja w pierwszej kolejności odpowiada za legitymizowanie działalności służb specjalnych w ramach Sejmu i w ten sposób pośrednio w oczach opinii publicznej. Natomiast jej funkcja kontrolna jest deklaratywna i drugoplanowa.
Celem projektu jest przetestowanie hipotezy regulatory capture poprzez zbadanie, czy członkowie sejmowej Komisji ds. Służb Specjalnych przyjmują perspektywę odmienną od ogółu posłów, na bazie analizy wypowiedzi w debatach sejmowych w okresie od 1995 do 2021 r. oraz na bazie analizy wzorców głosowania w tym okresie. W badaniach zostanie wykorzystania bogata i zdigitalizowana baza źródłowa prac parlamentu. Sejmowa Komisja ds. Służb Specjalnych działa w trybie niejawnym, ale jej członkowie wykonują też inne obowiązki poselskie. W związku z tym w ramach projektu zostanie przeanalizowana ich praca pod kątem wykonywania funkcji kontrolnej. Jak odnoszą się do problematyki służb specjalnych na forum parlamentu? Jakie podejmują decyzje w kluczowych dla nich sprawach? Czy są kontrolerami służb specjalnych, a może w większym stopniu ich adwokatami? Taka całościowa analiza znacząco wzbogaci bardzo skromną jawną dokumentację prac komisji i może pozwolić na wysuńcie szerszych wniosków odnośnie do jej rzeczywistych funkcji.
Ze względu na dużą ilość danych (ponad 1 GB tekstu, kilkanaście tysięcy tematów debat sejmowych, ponad 25 tys. głosowań) ich przeanalizowanie będzie możliwe wyłącznie z wykorzystaniem metod uczenia maszynowego, w tym w szczególności metod przetwarzania języka naturalnego (NLP) oraz redukcji wymiarowości (PCA, SVM, faktoryzacja macierzy nieujemnych, Stochastic Neighbor Embedding). Projekt ma charakter proof of concept – służy do sprawdzenia, jakie metody dobrze sprawdzą się przy badaniu zjawiska. Wypracowana metodologia będzie mogła być stosowana do analizy zjawiska regulatory capture również w innych państwach i innych obszarach polityki publicznej.
Dofinansowany projekt będzie realizowany w ramach Voting and Social Choice pre-Lab (Centrum Badań Ilościowych nad Polityką) przez dr. Mateusza Kolaszyńskiego (kierownik projektu) i dr. Dariusza Stolickiego (wykonawca) z Katedry Współczesnych Systemów Politycznych i Partyjnych INPiSM UJ.
Wyniki konkursu dostępne na stronie: https://digiworld.id.uj.edu.pl/aktualnosci/-/journal_content/56_INSTANCE_YsuLlzOBamdg/145510025/148846576